|
Advanced search
Previous page
|
Title
De stad Zanzibar in de tweede helft van de negentiende eeuw: en enkele oudere Oostafrikaanse kuststeden |
Full text
http://irs.ub.rug.nl/ppn/782665519 |
Date
1967 |
Author(s)
Harkema, Roelof Cornelis |
Abstract
In het eerste deel van deze studie werd getracht een beeld te geven van de functies en de fysiognomie van de stad Zanzibar in de tweede helft van de negentiende eeuw. Het was mogelijk een aantal centrumscheppende-, centrumvergrotende-en centruminstandhoudende functies te onderscheiden, die echter bij gebrek aan voldoende statistisch materiaal niet gekwantificeerd konden worden. Centrumscheppende krachten -voor een verklaring van de bestaansreden van een agglomeratie primair van belang -konden worden aangewezen binnen het geheel van de verre handel en in het sociale vlak. In het eerste verband fungeerde Zanzibar als een stapelplaats, waar Oostafrikaanse exportprodukten enige tijd werden opgeslagen, alvorens herexport naar het voorland plaats vond en waar voor Oost-Afrika bestemde niet-Afrikaanse produkten werden ingevoerd en opgeslagen, alvorens tot distributie over Cost-Afrika werd overgegaan. De organisatie van deze convergerende-en divergerende goederenstromen deed een centrum ontstaan, waarvan de exporteurs. importeurs,organisatoren van karavanen. hamali. douaneambtenaren, de Sultan, (die met zijn macht garant stond voor de handhaving van de monopoliepositie) en de slaven (een van de stapelprodukten) als belangrijkste basisinwoners kunnen worden beschouwd. De stapelplaatsfunctie viel vrij geprononceerd in de fysiognomie van de agglomeratie terug te vinden. Niet aIleen in een aantal elementen als de slavenmarkt, het tolhuis, de huizen, kantoren en opslagplaatsen van de groothandelaren en de paleizen van de Sultan, doch ook in de grote lijnen in de plattegrond van de stad. Voornoemde gebouwen en markten waren bijna aIle in de onmiddellijke nabijheid van de gebruikelijke ankerplaats van de schepen gelegen. Dit heeft tot gevolg gehad dat de belangrijkste straten zich op dit handelscentrum orienteerden, of -beter gezegd ~ dat van dit centrum uit, een aantal uitvalswegen landinwaarts zijn ontstaan, die naarmate de stad zich uitbreidde de belangrijkste verkeersaders zijn geworden. Voorts was er van een significante relatie tussen deze functie en de ligging van de stad sprake. De insulaire ligging leende zich bij uitstek voor een stapelplaats voor slaven, terwijl de rede van de stad -in tegenstelling tot andere plaatsen langs de kust -aan bijna aIle eisen die het toenmalige scheepvaartverkeer stelde, voldeed. In dit verband werd gewezen op de grote mate van beschutting die de rede bood, terwijl het koraalrif aldaar door een groot aantal bevaarbare passages werd onderbroken. De stapelplaatsfunctie en de daarop gebaseerde verzorgende functies kunnen de omvang en aanwezigheid van het negentiende-eeuwse Zanzibar niet geheel verklaren. Men mag aannemen dat bestuurlijke-en industriele activiteiten nauwelijks van betekenis zijn geweest, terwijl er van een centrale functie t.o.v. het omliggende platteland ook weinig sprake was. Een onderzoek naar mogelijke centrumscheppende krachten binnen de lokale Islam leverde evenmin een positief resultaat op. Wel kon met enig recht gesteld worden dat sociale beweegredenen de vorming van een centrum in de hand hebben gewerkt. Bijna aile immigranten van overzee -ook zij die economisch in de eerste plaats aan het platteland waren gebonden -waren in de stad gevestigd. Sociale overwegingen, zoals de hehoefte aan contact met geloofsgenoten en met de Sultan, alsmede de behoefte aan recreatie, hebben tot deze woonfunctie geleidt. Deze voorkeur om binnen een "Gemeinschaft" te leven, zal vooral in het beginstadium van de kolonisatie van Zanzibar centrumscheppend hebben gewerkt. In later instantie -toen er reeds van een agglomeratie sprake was -resulteerde deze sociale factor in vergroting en instandhouding van de stad. In dit verband werd gewezen op de aantrekkingskracht en woonplaatsstabiliserende werking van de Indo/ Pakistaanse "Gemeinschaften", terwijI ook de traditionele dhowvaart op Zanzibar, die periodiek een groot aantal mens en in de stad bracht, ten dele met sociale behoeften in verband moet worden gebracht. De woonfunctie van de stad liet zich vooral zien langs de waterkant, waar de Arabische grootgrondbezitters waren gevestigd. De behoefte om in een "Gemeinschaft" te leven kwam tot uiting in residentiele segregatie. De van overzee afkomstige gemeenschappen concentreerden zich in of nabij het hiervoor aangegeven handelscentrum, terwijl het Afrikaanse deel van de bevolking meer landinwaarts -en in de loop van de jaren steeds verder landinwaarts -haar woonplaats had, hetgeen een duidelijke tweedeling van de stad ten gevolge had. ... Zie: Conclusie |
Language
nl |
Relation
http://www.rug.nl/ |
Type of publication
Dissertation |
Repository
Groningen - University of Groningen
|
Added to C-A: 2014-02-19;15:43:14 |
© Connecting-Africa 2004-2024 | Last update: Friday, March 8, 2024 |
Webmaster
|